Balista to
neurobalistyczna,
starożytna
machina miotająca używana do czasów
średniowiecza, najczęściej przy oblężeniach miast i
umocnień, wystrzeliwująca pociski po torze płaskim.
Wynalazek
machiny wyrzucającej strzały lub kamienie stromotorowo przez
sztywne ramiona, których końce zamocowane były na sprężystych
powrozach z
końskiego
włosia przypisuje się mieszkańcom
Syrii
w ok. 500 r p.n.e. Podobna broń miotająca pociski płaskotorowo w
tym samym czasie wynaleźli też
Fenicjanie, ale dopiero po przejęciu ich przez
starożytnych Greków można mówić o ich rozwinięciu.
Początkowo machiny te nazwali Grecy katapultami (katapeltai),
rozdzielające je później na:
- palintonon - machina miotająca kule stromotorowo,
po przejęciu przez Rzymian nazwana balistą, w IV
wieku p.n.e. zanika i jej miejsce zajmuje grecki monankon,
nazwany przez Rzymian
onagerem
- euthytonon - machina miotająca strzały i włócznie
po torze płaskim, nazwana przez Rzymian catapultą lub
scorpio, od IV w p.n.e. znana jako balista.
Pierwsze wzmianki o broni pochodzą z
IV w. p.n.e., z miejscowości
Syrakuzy - najprawdopodobniej użyta w
bitwie pod Himerą - opisywana jako broń stawiana na
"stojaku" o dwóch długich drewnianych ramionach i linach ze
zwierzęcych
ścięgien rozpiętych między nimi (po jednej na ramię), które
to można było naciągać z pomocą systemu korbowego i z pomocą
spustu gwałtownie rozluźniać powodując wystrzelenie pocisku
znajdującego się w suwnym korytku. Prawidłowe funkcjonowanie i
celność zależały od dokładnego zestrojenia ze sobą obu wiązek
strun, zwanych z greckiego tonos - sprawdzanie naprężenia
odbywało się przez szarpanie każdej wiązki i porównywanie
wydawanych dźwięków. Strojenie balisty wykonywane było dość
często, na rozstrojenie miało wpływ wiele czynników, jak choćby
zmiana warunków atmosferycznych.